De kracht van genoeg

Verliefd op persoonlijke ontwikkeling

Door deze doorbraak en realisatie was ik verliefd geworden op het thema persoonlijke ontwikkeling en had ik al verder Googelend de term ‘minimalisme’ en het ‘versimpelen van je leven’ ontdekt. Ik citeer een blogger uit de Verenigde Staten die ik vond op mijn zoektocht: ‘Er zijn twee stappen naar het versimpelen van je leven: identificeer wat het allerbelangrijkste is voor jou en verwijder alles wat daar niet bij helpt’.

Kwam dat even goed uit. Wat op dat moment het allerbelangrijkste voor me was had ik recent opgeschreven middels een persoonlijke missie. Een document waarin zwart op wit staat waar je naartoe wil als mens. Voor mij was dat op dat moment vooral gaan schrijven en daarmee hopelijk anderen ook inspireren en helpen net als Mister Hill bij mij had gedaan. Bij alles wat ik in mijn bezit had stelde ik mezelf de vraag: ‘Helpt dit bij mijn persoonlijke missie?’. Was het een nee, dan ging het weg.

Genoegisme

Ik ontdekte dus ‘minimalisme’. Je zou het ook ‘essentialisme’ of ‘genoegisme’ kunnen noemen. In 2012 heb ik dus gedag gezegd tegen het verlangen naar meer. Dat wat mij met de paplepel was ingegoten, maar voor stress en onrust zorgde. Ik omarmde het verlangen naar minder en ik kan uit ervaring zeggen: het maakt je een dankbaarder mens, het geeft je meer tijd voor de dingen die écht belangijk zijn, het scheelt geld omdat je alleen koopt wat je echt nodig hebt, je vindt snel al je spullen terug en het is — geloof me — een genot om alleen dat om je heen te hebben wat je écht gebruikt, nodig hebt of gewoon ontzettend mooi en waardevol vindt.

Dat wil toch iedereen zou je denken? Waarom doen we dit dan niet? Waarom verzamelen we zoveel en waarom laten we veel spullen gewoon maar staan? Omdat we in eerste instantie graag aan anderen laten zien dat we het goed hebben, maar ook omdat spullen kopen en geven ons een shotje genot (dopamine) geeft. Als die dopamine is uitgewerkt heb je het in bezit en ligt het in huis. Soms gebruikt, geliefd en van waarde. Soms ongebruikt en niet meer geliefd. Waarom minimaliseren we het dan niet? We doen het niet omdat ons brein de functionele waarde, de informatieve waarde en de emotionele gehechtheid van spullen overdrijft.

Ons brein

Ons brein bestaat uit drie delen: de neocortex, het zoogdierenbrein en het reptielenbrein. De neocortex is het meest verstandige en slimme gedeelte en is goed in overwegen, concentreren, rekenen, twijfelen etc. Het zoogdierengedeelte daarentegen heeft twee doelen: pijn vermijden en genot vermeerderen. Het reptielengedeelte heeft maar één simpel doel: gevaar vermijden.

Bij veel ‘moeilijke’ keuzes gaan deze drie delen met elkaar in gesprek en dus ook bij het minimaliseren. Neem een stuk gereedschap uit de schuur dat nooit gebruikt wordt. ‘Eigenlijk kan dit gewoon weg want we gebruiken het niet’ zegt de neocortex. ‘Nee joh’, zeggen zowel het reptielenbrein als het zoogdierenbrein. ‘Dit kost moeite, hier heb ik geen zin in en wie weet heb je het nog een keer nodig’. Begeef je liever naar de koelkast voor een lekkere snack. Het brein overdrijft hier dus de functionele waarde om pijn te vermijden en veiligheid te zoeken.

Conclusie: laat de neocortex het gesprek domineren.

Terug naar die mooie vraag die het programma ‘100 dingen’ oproept: Wat is genoeg? Het lijkt me een essentiële vraag in een wereld die in een hoog tempo opwarmt en waar we de gevolgen al duidelijk van zien. De Westerse wereld heeft hier een enorme invloed op. ‘De rijkste 10% van de wereld bezit 80% van de rijkdom en veroorzaakt dus ook 80% van de impact’, schrijft Babette Porcelijn in haar nieuwe boek ‘Het Happy 2050 scenario’. Natuurlijk vind ik dat overheden en grote bedrijven veel meer verantwoordelijkheid moeten nemen, maar als we als Westerse samenleving minder gaan verlangen naar meer meer meer dan heeft dat zeker invloed.

Klimaatverandering

Neem nou iets wat voor ons doodgewoon lijkt zoals plastic speelgoed uit China. Als we minder speelgoed nieuw kopen dan is de vraag minder en wordt er dus minder speelgoed naar ons toe verscheept. Als er minder speelgoed naar ons land wordt verscheept dan varen er minder zeecontainerschepen de oceaan over en stoten we veel minder CO2 uit. De zestien grootste zeecontainerschepen stoten namelijk evenveel uit als alle auto’s op de wereld bij elkaar. Het woordje nieuw is hier belangrijk, want door alleen al zoveel mogelijk tweedehands te kopen zet je een flinke stap. Helaas kijken nog steeds veel mensen als volgt naar tweedehands: ‘dat is vies, niet hygiënisch of het voelt gewoonweg niet goed’.

Natuurlijk is het allemaal wat gecompliceerder dan dat ik hierboven beschrijf. Dit is namelijk ook afhankelijk van o.a. handelsverdragen, lobbyisten, de overheid en de grote bedrijven. Wat in ieder geval als een paal boven water staat: ons gedrag als consument is zeker een belangrijke schakel. Als we minder gaan consumeren komen we sneller op het punt dat er meer CO2 wordt opgenomen dan dat we uitstoten. Mijn grote droomscenario.

Klimaatverandering is voor mij een dagelijkse grote zorg en we zien het steeds meer om ons heen. Deze zomer kwam het ineens wel erg dichtbij toen Nederland te maken kreeg met overstromingen. Met een verlangen naar meer gaan we deze problemen niet oplossen, dat is wel duidelijk. Voor mij is letten op mijn voetafdruk op dit moment de grootste reden waarom ik minimalistischer leef en eerst kijk of ik iets écht nodig heb voordat ik iets koop.

Ik ben genoeg en ik heb genoeg. Dat wat ik te veel heb wil ik graag aan mensen geven die het harder nodig hebben. De kracht van genoeg: een interieur waar precies genoeg staat. Waar gezelligheid is maar ook rust, kalmte en niet te veel prikkels. Dat is de kunst.

Baby op komst

Zo ontstond dus die opruimwoede van mij. Inmiddels (nu bijna 10 jaar later) heb ik die 100 spullen al een tijdje gedag gezegd. Ik ben namelijk gaan samenwonen én er is een baby op komst. ‘Niet heel minimalistisch Jelle’ zeggen vrienden tegen me. Maar goed, de één koopt een nieuwe kinderwagen van 1200 euro en de ander kijkt naar een tweedehands model die drie keer zo goedkoop is en er nog als nieuw uitziet. Er is al zoveel gemaakt, laten we kijken hoe ver we dáár mee komen.