De 4 grote nadelen van te veel regels in huis

Als ik aan regels in huis denk, dan denk ik aan een gezin waar ik vroeger weleens ging spelen. De ouders hadden een goed hart, namen af en toe de tijd om met ons te spelen, maar toch voelde het in huis vaak koud aan. Het interieur was steriel en er was nooit rommel. Maar het ergste: er waren veel strikte regels en die vond ik zum kotsen.

Begrijp me niet verkeerd. Regels zijn nodig als het gaat over gezondheid, veiligheid en schade die eventueel kan worden aangericht maar wanneer is het te veel? Nu als vader denk ik snel.

Waarom sta je altijd aan en kan dat ook relaxter worden?

In dit gezin was er wat mij betreft te veel verboden. Een paar voorbeelden: alleen in het weekend werden er snacks (pinda’s, chips etc.) gegeten, die doordeweeks werden verstopt. Als je water spetterde bij het handenwassen in de wc dan kreeg je dat te horen en kruimels maken was meteen een verzoek om te stofzuigen. Je mocht niet op de pc (de 386) spelen van de vader des huizes en dus zat de deur van de computerkamer op slot. We deden er soms alles aan om de sleutel te vinden, en waren vaak extatisch als het was gelukt.

Ik speelde er vaak en heb er zelfs een blauwe maandag gewoond toen het niet goed ging bij ons thuis (meer daarover in mijn boek ‘Verlangen naar minder’). Ook weet ik nog goed dat ik een keer langsging maar dat de moeder des huizes zich excuseerde omdat vader en zoon op de trap in een duw- en trekgevecht bezig waren. Het ging er ruig aan toe. Deze jongen was opgegroeid met veel boosheid richting zijn vader en moeder en dat kwam er nu flink uit.

Als ik hier later als vader op terugkijk denk ik: Was dit het waard? Was het altijd opgeruimde en steriele huis met duidelijke regels deze rebelse kinderen waard met een opgekropte woede naar hun ouders toe? Één van de zwaarste dingen van het ouderschap voor velen is het ‘altijd aan staan’. De vraag is: waarvoor sta je altijd aan en kan dat ook relaxter worden?

Vrij recent las ik het boek ‘The Sovereign Child’ van Aaron Stupple en het inspireerde wat betreft het onderwerp regels. In dit boek schrijft Aaron Stupple over de ‘Foul Four’ oftewel de 4 grote nadelen van regels in huis. Hier komen ze.

Nadeel 1: Je verliest vertrouwen en verbinding met het kind

Als ouders voortdurend regels opleggen dan worden ze een politieagent. Hierdoor verlies je het vertrouwen en de verbinding met het kind. Ouders worden een soort baas die continu kijkt of je het goed doet. Kinderen leren dan twee gezichten te hebben: één voor hun ouders en één voor de rest van de wereld. Dat is pijnlijk, want het zorgt ervoor dat ouders het echte kind steeds minder te zien krijgen.

Ik zie dan zelf meteen het kind voor me dat zijn ouders hoofdzakelijk als politieagent ziet, ze niet meer vertrouwt en zijn problemen op school niet deelt. Het kind kan nergens terecht en is radeloos en wanhopig aan het dealen met problemen en gedachten waar hij ouders zo hard voor nodig heeft.

In plaats van strengere regels of meer controle, is het volgens de auteur beter om kinderen te helpen begrijpen, mee te denken, en zelf keuzes te leren maken. Want kinderen leren het meeste van een omgeving waarin ze serieus genomen worden.

Nadeel 2: Het zelfbeeld van het kind wordt negatiever

Elke keer dat je als ouder een regel afdwingt bij je kind, geef je een boodschap af over wie dat kind moet zijn. Als je een parkeerboete krijgt als volwassene dan weet je: dit gaat niet over mij als persoon. Maar voor een kind voelt een regel vaak wél persoonlijk. Ze snappen de achterliggende reden meestal niet echt, dus het voelt alsof jíj ze iets afpakt, omdat er iets mis is met hen.

En als kinderen steeds weer te horen krijgen dat hun verlangens ‘slecht’ zijn dan leren ze zichzelf niet meer te vertrouwen. Dan gaan ze twijfelen aan hun eigen gevoel. En dat is het begin van onzekerheid en zelftwijfel.

De oplossing zit niet in regels negeren of emoties onderdrukken, maar in samen onderzoeken wat er speelt. Zo leert een kind dat gevoelens en verlangens oké zijn — en dat je die mag volgen, onderzoeken, en op een goede manier mag uiten. Is dat niet het belangrijkste wat we onze kinderen kunnen meegeven?

Nadeel 3: Verwarring over het probleem

Ouders denken vaak dat regels kinderen iets leren over het leven, zoals dat je niet altijd krijgt wat je wilt. Maar regels leren kinderen meestal niks over het echte probleem. Ze leren vooral dat ze moeten luisteren naar degene die de macht heeft. En dat zorgt voor verwarring.

Neem tandenpoetsen. Als je een kind dwingt om te poetsen, dan gaat het niet meer over tanden en gezondheid, maar over strijd met papa of mama. Het kind leert: ik moet dit doen, anders krijg ik gedoe. Dus gaat de aandacht naar de straf of de macht van de ouder, niet naar het nut van tandenpoetsen.

Kortom: regels opleggen lijkt soms nodig, maar het belemmert vaak juist het échte leren. Beter is het om kinderen te helpen begrijpen waarom iets belangrijk is, en hen daarin mee te nemen op een manier die hun nieuwsgierigheid en eigen motivatie aanspreekt.

Nadeel 4: Verwarring over hoe je problemen oplost

Kinderen leren omgaan met problemen lukt niet als ze voortdurend regels moeten volgen die ze niet snappen. Dan leren ze vooral: “ik moet luisteren naar degene met de macht.” En dat is precies het tegenovergestelde van wat we willen. We zeggen tegen kinderen: je moet gehoorzamen aan autoriteiten, maar later verwachten we dat ze zelfstandig kunnen denken.

Conclusie

Veel volwassenen hebben als kind geleerd om zich aan regels te houden, ook als ze het niet snapten of er niet achter stonden. Ze deden dan maar wat hun ouders wilden horen, om de vrede te bewaren. Maar diep vanbinnen bouwt dat frustratie op. En die blijft soms hangen — als schaamte, onzekerheid of het gevoel dat je niet goed genoeg bent.

Er is ook een groot risico dat mensen die zelf zijn opgegroeid met strenge regels, dezelfde regels opleggen aan hun eigen kinderen. Omdat dit voor hen normaal is en ze denken: “Ik ben er ook goed uitgekomen.” Maar dat is geen goede reden om een ander hetzelfde te laten doormaken.

Veel van die ‘regelschade’ zie je ook nog terug in het volwassen leven, vaak zonder dat mensen het doorhebben. Denk aan moeite met autonomie, perfectionisme, moeite met eten of slapen, of de neiging om jezelf te veroordelen.

Kortom: zelfs als we als volwassenen denken dat we er ‘oké’ vanaf zijn gekomen, kunnen de gevolgen van opgelegde regels diep doorwerken — en het is de moeite waard om daar eerlijk naar te kijken.